Sete derradeiras comidas
UMS'n JIP
Por iso, e como dicía, a materia do son precede á forma do canto. Non goza de prioridade por unha capacidade creadora, xa que o son non é o autor do canto, senón que provén dun corpo posto ao servizo da alma que canta, para que realice o canto con base nese corpo. Tampouco goza de prioridade temporal porque o son é simultáneo ao canto. Tampouco de prioridade de valor porque o son non é mellor ca o canto, xa que o canto non é un simple son senón un fermoso son. Iso si, goza de prioridade de orixe porque o canto non recibe forma para ser son, senón que o son recibe forma para ser canto.
Confesións, Santo Agostiño (bispo de Hipona)
A canción popular urbana, o canto litúrxico medieval, a canción trobadoresca, o lied romántico, a aria operística, a monodia gregoriana… comparten, no contraste de épocas e estilos, dúas confianzas plenas: na comuñón de música e palabra como recurso expresivo ilimitado para revelar o sentido último e esclarecedor do signo lingüístico, e na elocuencia da música para conxugar o indicible.
Se o xogo poético goza por si mesmo de prominentes desinencias musicais, combinado e potenciado nun sostido contrapunto instrumental eleva exponencialmente as súas potencialidades para se trocar nunha das formas esenciais do discurso musical ao longo dos tempos. E este modelo representa, tanto na súa variedade e amplitude como na súa orientación, un trazo vigoroso para tantas e tan variadas sensibilidades.
A cítara, a guitarra, o laúde, o piano, o ensemble acústico ou electrónico, a orquestra sinfónica…, o compañeiro natural da voz foi paulatina e indefectiblemente transmutado e complexizado na súa identidade. Na proposta de UMS’n JIP goza dunha simplificación radical, que se constitúe apropiadamente en solución sorprendentemente permeable para garantir a visibilidade dun repertorio que non require apenas de produción para empatizar con calquera tipo de espazo ou audiencia.
A nobre familia das frautas de pico —que nada ten que ver con ese espanto maligno e plasticoso co que se maltratan os pobres oídos de pais con fillos en idade escolar—,construídas por luthieres artesáns nunha tradición ininterrompida desde, polo menos, o século XIV ata o XVIII, e que volve rexurdir con forza desde o século XX, goza aquí dun rol privilexiado.
UMS’n JIP enraízan a renovación do repertorio da canción a partir de catro premisas: a expansión sonora instrumental ilimitada por medios acústicos, electrónicos e dixitais; unha posta en escena convenientemente teatralizada;a proximidade e constante colaboración cos compositores do noso tempo (son tamén compositores); ea internacionalización e visibilización máxima do repertorio que promoven, que os leva a acadar cifras de concertos máis propias dun grupo de música rock ca dos sofisticados contextos contemporáneos nos que desenvolven o seu labor.
Marieta Lourido, abril 2016
Programa
JIP(1980, CH) 123.08-epilog (2008) Textos de periódicos (20 minutos)
UMS(CH, 1971) InD(2011) Poema de Joseph Freiherr v. Eichendorff
MATHIAS STEINAUER(CH) 7 letzte Mahlzeiten, 2012-14 (Sete derradeiras comidas) Texto de Herbert Rosendorfer. Gravación 11 do Verdugo Real de Baviera Bartholomäus Ratzenhammer Op. 28, 2013 para tenor, frauta de pico, cinta magnética, teclado Bluetooth, dous pés de frautas de pico, proxector de súper 8, vídeo en vivo, luz e roupa lixeira
LUIS CODERA PUZO oscillation ou interstice, 2013 Texto La porteuse de lance, da poeta francesa Irène Gayraud
Os compositores
Ulrike Mayer-Spohn (UMS)
Unha extraordinaria diversidade preside o traballo da compositora e multiinstrumentista Ulrike Mayer-Spohn, que toca a frauta de pico (con especial atención á música contemporánea) e instrumentos de corda (violín histórico e violín barroco). Estudou Composición e Deseño de Audio con Erik Oña no Estudio de Música Electrónica da Academia de Música de Basilea, empezando a compoñer en 2007, e a recepción de comisións do foro Festival de Valais e as Xornadas Internacionais de Nova Música, Shanghai. O seu traballo foi interpretado polos solistas do Stuttgart Ensemble Phoenix Basel, Vertixe Sonora Ensemble, DissonArt, L’Arsenale, Cool a Capella (Primeiro Premio Xogos Corais Mundiais 2008) e o seu propio conxunto UMS’n JIP en Suíza, Francia, Grecia, Italia, Rusia, Australia, Os Estados Unidos e A China. Realizou estreas baixo a batuta de Beat Furrer, Mark Foster, Tsung Yeh, Jürg Henneberger e Filippo Perocco, difundidas pola radio suíza. Foi galardoada co segundo premio no Concurso de Composición Culturescapes (2010), segundo premio no Concurso de Composición do Festival de Música de Berna (2011), concesión da bolsa no Villa de Música Monte Pelión (Grecia, 2011) e o Premio do Chamado de Obras de L’Arsenale Treviso (Italia, 2011). Co conxunto UMS’n JIP levou a cabo investigacións no campo do teatro musical (ópera de cámara Un, Dous, Tres, Catro, Cinco), a música electrónica en vivo e a espacialización sonora.
Estudou frauta de pico con Ulrike Mauerhofer na Musikhochschule de Karlsruhe, con Conrad Steinmann e Corina Martí na Schola Cantorum de Basilea antes de especializarse en música contemporánea e de estudar con Dorothea Winter no Conservatorio Real da Haia. De 2009 a 2011 realizou un mestrado especializado na interpretación contemporánea no HSM de Basilea, supervisado por Jürg Henneberger, Marcus Weiss e Mike Svoboda e recibiu clases maxistrais de Marion Verbruggen, Peter van Heyghen, Sebastien Marq e Gerd Lünenbürger. Tamén estudou violín barroco e viola con Martina Graulich e David Plantier, e violín con Randal Cook en Basilea.
Ulrike Mayer-Spohn traballa con compositores de primeira fila no ámbito internacional e participa en máis de 20 estreas mundiais anuais dedicadas a ela, que grava para a radio, así como para VDE Gallo en CD. Xunto co compositor suízo e cantante Javier Hagen, fundou o dúo de música experimental UMS’n JIP para voz, frauta de pico e electrónica, o cal, xunto co Ensemble Modern, o Ensemble Intercontemporain e o Kronos Quartett é un dos conxuntos máis activos no mundo. En 2011 obtivo a prestixiosa bolsa MusiquePro. Desde 1999, Ulrike Mayer-Spohn tamén participa como intérprete de frauta de pico, violinista, violista e intérprete de violín popular en conxuntos de música antiga especializados, como o Amsterdam Barok Compagnie, Freitagsakademie, Collegium Musicum Stuttgart, A Chapelle Ancienne, Musica Poetica, Muscadin e A Morra e actuou en Alemaña, A China, Holanda, Francia, España, Italia e Suíza.
www.ulrikems.info
Javier Hagen (JIP)
Compositor e cantante nado en Barcelona en 1971, domina as seis linguas que se falan entre Wallis (Suíza) e o Mediterráneo. Estudou Composición baixo a tutela de Heiner Goebbels e Wolfgang Rihm. Como cantante, tenor e contratenor, Javier Hagen é un dos máis sorprendentes artistas da súa xeración. Cun rango vocal excepcional de catro oitavas, leva estreadas máis de 200 obras nos festivais de música contemporánea máis prestixiosos de Europa e colabora cos compositores máis distinguidos do século XX, como Aribert Reimann, Mauricio Kagel, Pierre Mariétan, Peter Eötvös, e de poesía concreta e artistas de arte construtiva, como Eugen Gomringer, Mauricio Rosenmann, Rolf Schroeter, Günther Uecker.
Convidado a festivais de música nova e antiga, como Donaueschingen, Nova York, Hong Kong, Estrasburgo, Karlsruhe, Zúric, Lucerna, Xenebra, Praga, Bolonia, Milán, Amsterdam, París e Berlín. Múltiples gravacións para a radio e a televisión de Alemaña, Francia, Chequia e Suíza. Xunto a roles estándar de ópera, como Dardanus, Giulio Cesare, Zsupan ou Pappacoda, Javier Hagen ten estreado importantes papeis en óperas contemporáneas coma Air à l’en verrede Daniel Mouthon (1997), Eismeerde Christoph Schiller (2004), Poem ohne heldde Regina Irman (2005), Esther de racinede Boris Yoffe (2006), Marienglasde Beat Gysin (2010), Les musiciens de Brèmede Wen Deqing (2011), Keyner Nitde Mathias Steinauer (2011), Nothing and morede Jack Fortner (2014), Ushba et Tetnuldde Nicolas Vérin (2014).
Gañador do Premio Concursos de Composición Internacional de Nova Música en 2001, 2004 e 2008 en Basel, Lausanne e Düsseldorf. En 2003 publica no selo Musiques Suisses as súas cancións populares chi-vanzadas(unha mestura de chifradas e avanzadas) no CD que leva por título s´sch mr alles 1 Ding. A obra de Hagen inclúe musica dos xéneros instrumental, vocal e escénico, así como electrooacústica e instalacións sonoras. As súas obras vocais son particularmente apreciadas e interpretadas en festivais ao longo de Europa (Europa Cantat Mainz, Klagenfurt e Basel 2004, 2006 e 2008, Centre Culturel Suisse Paris), e tamén en América Central (America Cantat), O Canadá, A China, Corea, Lituania, Israel e Os Estados Unidos.
Xunto con Ulrike Mayer-Spohn, Hagen forma o dúo UMS´n JIP —dedicado a explorar novas combinacións para frauta de pico, voz e electrónica—, un dos máis activos ensembles de música contemporánea do mundo. Tamén é membro do xurado de concursos de composición e música contemporánea nacionais e internacionais, entre outros, o Premio de Compositores Novos no ISCM World Music Days 2014, e membro dos equipos da Asociación de Festivais Suízos e da Conferencia Europea de Promotores de Nova Música. Preside o ISCM de Suíza e a Sociedade Internacional para a Música Contemporánea Valais/Suíza IGNM-VS. Ademais é director do festival suízo de música contemporánea Forum Wallis. Impartiu conferencias e aulas maxistrais nas universidades de Shanghai e Hong Kong (A China). Participa como experto na Escola Superior de Artes HdK Berne, así como no Valais Government (MusiquePRO) e na UNESCO. En 2007 Hagen foi nomeado Valaisan do Ano. En 2013 acadou o Premio Cultural do Cantón de Valais.
Luis Codera Puzo. Barcelona, 1981
A composición, para Luís Codera Puzo, baséase na convicción de que todos os elementos dentro da arte deben estar vinculados, o que o leva a considerar a música como movemento e relación temporal entre elementos e non como unha suma de entidades estáticas illadas. Na súa visión estética, o enriquecemento da música reside no desenvolvemento do sistema de relacións, oposto ao concepto de complexidade baseada na hipertrofia dos elementos individuais. Esta idea desenvolveuse nos seus últimos traballos e concretouse na procura dun discurso musical poliédrico.
Inicia a súa educación musical como autodidacta, feito que marca de maneira moi importante a súa visión da música. Máis tarde estuda guitarra eléctrica, teoría de música moderna, arranxos de big band, piano, trombón e percusión, e interésase en ámbitos diversos como o jazz, a música moderna, a clásica ou a electrónica. Paulatinamente concéntrase cada vez máis na composición, diplómase con Agustín Charles na ESMUC de Barcelona e realiza un posgrao con Wolfgang Rihm na Hochschule für Musik de Karlsruhe, en Alemaña. Durante este tempo asiste a numerosos cursos, talleres e festivais de música, e realiza concertos por toda Europa, experiencia que lle permite entrar en contacto con numerosos grupos, músicos e compositores que cambian a súa perspectiva musical, entre os que destacan Beat Furrer, Enno Poppe e Pierluigi Billone ou as formacións como o Klangforum Wien, o Minguett Quartet, a Camerata Variabile Basel e a Orquestra Nacional de Lorraine. Un aspecto imprescindible na súa formación é o traballo intenso e exhaustivo cos músicos que interpretaron a súa música. Descontento co formato de concerto de música contemporánea que apenas fai unha lectura superficial das obras, forma en Barcelona, xunto a outros músicos da súa xeración, o ensemble CrossingLines, coa intención de reflectir a súa visión da música e a necesidade de crear unha estrutura que entenda que a música ten que ser algo máis que meramente interesante ou pasable.
Mathias Steinauer. Basel, 1959
Nace en Basel e estuda piano, composición (Robert Suter/Roland Moser) e teoría musical (Wolfgang Neininger) no Conservatorio de Música de Basel. De 1986 ata 1988 estudou composición con György Kurtág en Budapest. Desde 1986 aprende teoría musical e dá cursos de nova música e composición na Universidade de Artes de Zúric. En 2004 foi director artístico do ISCM New World Music Days “trans_it”. Impartiu conferencias e foi interpretado en varias escolas de música, simposios e festivais en moitos países europeos, ademais de en Azerbaidján, A China, O Brasil, Os Estados Unidos e O Xapón. Actualmente, Mathias Steinauer vive en Ticino.
UMS’n JIP
Fundado por Ulrike Mayer-Spohn [UMS] e Javier Hagen [JIP], UMS’n JIP é un dos conxuntos de música contemporánea máis activos e experimentados da escena internacional, o que os leva a participar en máis de cen eventos anuais, que inclúen óperas de cámara móbiles e actuacións multimedia. No seu currículo, máis de 700 concertos e 150 obras encargadas desde 2007.
UMS’n JIP explora novas configuracións musicais e escénicas para voz, frauta de pico e electrónica, que van desde interpretacións ao vivo ás dixitais, de música europea e non europea. A investigación sonora, os ensaios e as gravacións en común cos compositores e ao longo de varios anos, así como o número excepcionalmente elevado de concertos por todo o mundo, garanten que as obras encargadas por UMS’n JIP sexan as composicións máis frecuentemente interpretadas destes compositores. Aínda que UMS’n JIP mantén un ritmo de traballo moi alto, o seu obxectivo non é estrear canto sexa posible, senón interpretar novas obras con tanta frecuencia como se poida, coa idea de que as obras medran en cada nova interpretación.
Desde os seus estudos (Composición, Deseño de Audio e Interpretación Musical) nos Países Baixos, Alemaña, Italia e Suíza, UMS e JIP foron convidados a prestixiosos festivais de música e teatro contemporáneos (Aviñón, París, Marsella, Zúric, Laussana, Lucerna, Basilea, Berna, Shanghaia, Beijing, Hong Kong, Ulanbatar, Seúl, Tokyo, Buenos Aires, Adelaida, Nova York, Donaueschingen, Stuttgart, Karlsruhe, Berlín, Moscova, San Petersburgo, Riga, Barcelona, Valencia, Sevilla, Atenas, Tesalónica, Istambul ou O Cairo), onde estrearon máis de 200 obras como solistas e como dúo, colaborando con compositores de fama mundial e tamén con novos compositores como Heiner Goebbels, Wolfgang Rihm, Mauricio Kagel, Aribert Reimann, Peter Eötvös, Luís Codera Puzo, Erik Ona, Vladimir Gorlinsky, Chikashi Miyama, Huang Ruo, Wen Deqing e Guo Wenjing.
UMS’n JIP tamén leva a dirección do festival de música contemporánea de Suíza Forum Wallis, presidido pola Sociedade Internacional de Música Contemporánea Wallis/Suíza IGNM-VS. JIP é o actual presidente da ISCM Suíza, así como membro da xunta da Conferencia Europea de Promotores de Música Nova ECPNM, Swissfestivals, e da Comisión da UNESCO para o inventariado do patrimonio cultural inmaterial no Cantón de Valais. Dentro destas estruturas, UMS’n JIP iniciou máis de 200 proxectos e comisións adicionais. Desde 2013 UMS’n JIP participou en dous proxectos de investigación internacionais: The Recorder Map e i-Tresaures. O dúo é asesorado por Irvine Arditti, líder do mundialmente coñecido Arditti Quartet, con sede en Londres.
UMS’n JIP. Agrupación convidada 2016V
Voz, frauta de pico e electrónica
Colabora: Pro Helvetia e Kulturrat des Kantons Wallis
